Ung thư gan trong những năm qua vẫn là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu vì ung thư. Hơn nữa, ung thư gan đang có xu hướng trẻ hóa và diễn biến rất khó lường. Ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong việc AI phát hiện sớm U gan cũng như AI phân loại ung thư gan hứa hẹn sẽ mở ra một tương lai y tế hoàn toàn mới.
Gan là cơ quan nội tạng lớn nhất trong cơ thể. Gan đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe và chức năng của cơ thể bằng cách lọc bỏ độc tố, tham gia vào quá trình tiêu hóa và lưu trữ glucose, dạng đơn giản của đường, và chuyển nó ra máu khi cơ thể cần năng lượng.
Ung thư gan là sự phát triển và lan rộng nhanh chóng của những tế bào không lành mạnh trong gan. Khi những tế bào đó bị ung thư, gan không còn thực hiện được các chức năng quan trọng trên và để lại những hậu quả nghiêm trọng đến cơ thể người.
Dựa vào nơi khởi phát của bệnh, ung thư gan được phân thành 2 loại: ung thư tế bào gan nguyên phát, ung thư tế bào gan thứ phát.
Ung thư tế bào gan thứ phát là hiện tượng tế bào ung thư từ các cơ quan khác như đại tràng, trực tràng, dạ dày, tụy, thực quản, vú, phổi,... di căn đến gan và hình thành khối u ác tính tại đây. Ung thư gan thứ phát không thể điều trị khỏi vì đây là giai đoạn cuối của ung thư, chức năng gan hầu như đã không còn.
Ung thư tế bào gan nguyên phát là ung thư hình thành từ chính các tế bào trong gan. Theo ghi nhận từ cả nước, đây là loại ung thư phổ biến thứ 3 tại Việt Nam chỉ sau ung thư dạ dày và phế quản. Ung thư tế bào gan nguyên phát được chia thành 4 loại chính.
Ung thư biểu mô tế bào gan (HepatoCellular Carcinoma – viết tắt là HCC) là loại ung thư phổ biến nhất, chiếm khoảng 80% các trường hợp ung thư gan. Loại này thường phát triển mạnh ở những người 50 tuổi trở lên và thường xảy ra ở nam giới. Phần lớn ung thư biểu mô tế bào gan thường xảy ra ở những người nhiễm viêm gan virus B hoặc C, hoặc xơ gan do rượu. Đây cũng là loại có sự phát triển vô cùng nhanh, gây nguy hiểm và có thể khiến người bị bệnh tử vong chỉ sau 6 tháng.
Ung thư đường mật (Cholangiocarcinoma) hình thành từ các ống dẫn mật nhỏ. Những ống dẫn mật này mang mật đến túi mật và xuống ruột non để giúp tiêu hóa thức ăn. Chiếm khoảng 15% các trường hợp ung thư gan , loại ung thư này người ta thường gặp ở những bệnh nhân viêm xơ cứng đường mật nguyên phát, sỏi đường mật lâu ngày, nhiễm ký sinh trùng,..
Khi ung thư hình thành ở các ống dẫn mật trong gan, nó được gọi là ung thư đường mật trong gan. Nếu hình thành ở các ống dẫn mật ngoài gan thì được gọi là ung thư đường mật ngoài gan.
Đây là loại ung thư hiếm gặp và chỉ thường xảy ra ở trẻ nhỏ dưới 4 tuổi. Nếu được điều trị kịp thời bằng các phương pháp như phẫu thuật hay hóa trị, người mắc có khả năng chữa trị khỏi rất cao. Nếu bệnh được phát hiện trong giai đoạn đầu, tỷ lệ sống cao hơn 90%.
Ung thư mạch máu gan ác tính là một dạng ung thư hiếm gặp, bắt nguồn từ các mạch máu của gan và chỉ thường gặp ở người trên 60 tuổi. Loại ung thư này có xu hướng tiến triển rất nhanh, vì vậy nó thường được chẩn đoán khi đã bước sang giai đoạn muộn. Triệu chứng hay gặp đau hạ sườn phải, gan to, lách to, thiếu máu, tràn dịch màng bụng...
Việc phân loại ung thư gan một cách nhanh và chính xác vẫn luôn đầy thách thức với các bác sĩ chuyên môn do sự đa dạng các loại tổn thương gan cũng như đa dạng trong các phương pháp chẩn đoán. Tuy nhiên, năm 2023 đã chứng kiến những sự bùng nổ trong ứng dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo, tạo nên tiền đề để ứng dụng AI phân loại ung thư gan.
Mặc dù trên thế giới có nhiều hệ thống phân chia giai đoạn ung thư gan như của Okuda, CLIP, và TNM, tuy nhiên ở các trung tâm điều trị lớn trên thế giới và ở nước ta hiện nay, hệ thống phân loại của Barcelona Clinic Liver Cancer được sử dụng rông rãi nhất. Theo hệ thống này, ung thư gan được chia thành 5 giai đoạn dựa vào đặc điểm khối u, chức năng gan (Child-Pugh) và chỉ số toàn trạng của người bệnh PS (performance status)
- Giai đoạn rất sớm (giai đoạn 0): Một khối u, kích thước < 2 cm, không có tăng áp lực tĩnh mạch cửa; chức năng gan Child-Pugh A (5-6 điểm); thể trạng sức khỏe hoạt động bình thường, không hạn chế PS 0. Ở giai đoạn này, bệnh nhân hoàn toàn có thể được phát hiện sớm ung thư gan bằng AI. Các kỹ thuật tiên tiến nhất hiện nay có khả năng phát hiện bất thường ở gan chỉ từ 1cm
- Giai đoạn sớm (giai đoạn A): một hoặc 3 khối u, mỗi khối không quá 3 cm. Chức năng gan Child-Pugh A (5-6 điểm) hoặc Child B (7-9 điểm). Thể trạng sức khỏe hoạt động bình thường PS 0
- Giai đoạn trung gian (B): nhiều khối u, u lớn , chức năng gan còn được bảo tồn, PS 0
- Giai đoạn tiến triển (C): khối u xâm lấn mạch, di căn, chức năng gan còn được bảo tồn, PS 1-2
- Giai đoạn kết thúc (D): khối u xâm lấn mạch, di căn, chứng năng gan giai đoạn cuối, PS 3-4
Mặc dù ung thư biểu mô tế bào gan (HCC) - loại ung thư phổ biến nhất chiếm đến 80% các ca ung thư gan, tuy nhiên HCC thường không được phát hiện sớm do những điểm hạn chế trong các kĩ thuật chẩn đoán ngày nay khó phát hiện được những tổn thương nhỏ ở giai đoạn đầu và chỉ được phát hiện khi ở các giai đoạn giữa hoặc giai đoạn cuối, tạo nên rào cản trong việc phát hiện và điều trị sớm cho bệnh nhân.
Không những vậy, khi đã xác định có tổn thương trên gan, các kĩ thuật lâm sàng truyền thống cũng gặp trở ngại trong việc phân tách khối u HCC và non-HCC (không phải HCC) dẫn đến những khó khăn trong việc lập kế hoạch điều trị cho bệnh nhân một cách chính xác.
Ngoài chẩn đoán hình ảnh, sinh thiết gan cũng là một lựa chọn hàng đầu để đem đến hiệu quả cao nhất trong chẩn đoán và điều trị u gan. Dù đem lại hiệu quả cao nhất, nhưng phương pháp can thiệp sâu vào bên trong cơ thể này lại gây ra những rào cản cho người bệnh, dễ làm người bệnh “ngại” tiến hành.
Thế giới ghi nhận rất nhiều các tiến bộ trong y khoa, đặc biệt là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) vào chẩn đoán hình ảnh. Tuy nhiên, chưa có nhiều đơn vị sẵn sàng làm và làm thành công giải pháp AI chẩn đoán và điều trị Ung thư gan cũng như phân loại ung thư gan bằng AI.
Tại Việt Nam, nền tảng DrAid™ CT Ung thư gan của VinBrain đang tạo được ấn tượng mạnh từ các chuyên gia y tế khi trở thành một trong những nền tảng tiên phong trên thế giới ứng dụng AI phát hiện sớm U gan. DrAid™ CT Ung thư gan được thiết kế để hỗ trợ các bác sĩ chẩn đoán hình ảnh tự động phát hiện các khối u bất thường trên gan nhỏ chỉ từ 5mm thông qua hình ảnh Chụp cắt lớp vi tính (CT), cung cấp các giải pháp lâm sàng để giúp chẩn đoán, phân loại ung thư gan sớm bằng AI, đồng thời có thể giúp các bác sĩ chuyên khoa ung bướu lập kế hoạch điều trị hiệu quả hơn.
Với việc sử dụng công nghệ tiên tiến Multifaceted CT scan (CT đa thì), DrAid™ CT Ung thư gan cho phép quét hình ảnh từ nhiều góc độ và chiều sâu khác nhau, giúp phát hiện các tổn thương nhỏ có kích thước chỉ từ 5mm mà mắt thường dễ bỏ qua. Bao gồm 4 tính năng chính:
VinBrain vừa đạt được một bước tiến lớn trong lĩnh vực nghiên cứu sử dụng AI phát hiện sớm Ung thư gan. Đề tài nghiên cứu về phương pháp mới để xử lý hình ảnh chụp cắt lớp vi tính (CT) gan đa thì nhằm nâng cao quá trình sàng lọc ung thư tế bào biểu mô gan (HCC) và được xuất bản trên tạp chí khoa học uy tín Nature Scientific Reports.
Scientific Reports là tạp chí uy tín hàng đầu thế giới về khoa học tự nhiên, tâm lý học, y học và kỹ thuật. Với chỉ số H-index là 282, đây là tạp chí được trích dẫn nhiều thứ 5 toàn cầu.
Điểm đột phá mới trong nghiên cứu lần này là việc sử dụng các đặc trưng radiomics trong miền wavelet. Bằng cách làm phong phú hiển thị của các tổn thương trên gan, các nhà nghiên cứu của VinBrain đã đi tiên phong trong việc tìm ra phương pháp phân biệt giữa các khối u HCC và không phải HCC, đóng góp một phần không nhỏ trong việc phát hiện và cải thiện kết quả điều trị cho bệnh nhân.
Nguồn tham khảo:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC10251861/
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36813095/
https://benhvienungbuouhungviet.vn/kien-thuc-ung-thu-gan/chan-doan-ung-thu-gan-phan-giai-doan.html
Top
